BAKÜ´DE KARA OCAK - 20 YANVAR FACİASI

 Kara Ocak, 1990/ Bakü 

20 Yanvar (Ocak) Katliamı olarak da anılan Kara Ocak (Qara Yanvar), 1990 yılının 19 Ocak‘ı 20‘ye bağlayan gecesinde, Kızıl Ordu‘nun Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti‘nin başkenti Bakü‘ye girerek gerçekleştirdiği katliamdır.

1980‘li yılların sonuna doğru siyasi ve ekonomik olarak büyük bir çöküşe giren Sovyetler Birliği‘nde, devlet başkanı Mihail Gorbaçov “glasnost” (açıklık) ve “perestroika” (yeniden yapılanma) politikalarıyla “Soğuk Savaş“ı bitirip devleti yeniden toparlamaya çalıştıysa da bu politikalar, SSCB‘nin hızla parçalanma dönemine girmesinden başka işe yaramadı. Bu arada Sovyetler Birliği‘ni oluşturan 15 Sovyet Cumhuriyeti‘nin çeşitli yerlerinden de bağımsızlık sesleri yükselmeye başladı. Aynı dönemde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti‘nin “Büyük Ermenistan“ı kurma hayali gün yüzüne çıktı ve Azerbaycan topraklarında hak iddia etmeye başladılar.

Ermeniler‘in toprak talepleri sözde kalmadı ve 1980‘li yılların sonunda bu topraklara saldırılar başladı, burada yaşayan Türkler katledildi ya da göçe zorlandı. Önce Ermenistan içinde yaşayan Azerbaycan Türkleri‘ne sonra da Yukarı Karabağ‘a karşı yapılan bu eylemlere karşı Azerbaycan Türkleri, 1988 yılında protesto yürüyüşleri ve mitingler düzenledi. Ancak bu Ermeni saldırıları karşısında Sovyetler Birliği Komünist Partisi‘nden herhangi bir müdahale olmadığı gibi, Ermeniler‘in Moskova‘dan yardım aldığı ortaya çıkınca Azerbaycan‘da gösteriler şiddetlendi, tepkiler çığ gibi büyümeye başladı. Azerbaycan Türkleri artık “azadlık” istiyordu.

Azerbaycan´ın başkenti  Bakü‘de düzenlenen mitingler devam ederken, SSCB Yüksek Sovyeti Prezidyumu 15 Ocak 1990 tarihinde “DKOB ve bazı bölgelerde olağanüstü hal ilan etme” kararı alması ve özellikle de bu kararın 7. maddesi uyarınca uygulamanın kapsamını Bakü ve Gence illerine genişletme önerisinde bulundu. Ermenisaldırıları karşısında Sovyetler Birliği‘ne müdahale çağrısı yapan Azerbaycan halkı, bu kararı adaletsiz olarak değerlendirerek büyük tepkiyle karşıladı. Azerbaycanlılar 16 Ocak‘ta, Kızıl Ordu‘nun Bakü‘ye girerek sıkıyönetim ilan etmesini engellemek için şehrin giriş yollarına ve Rus askeri üslerinin kapılarına barikatlar kurdu.

20 Ocak saat 00:00‘dan itibaren geçerli olacak olan bu karar, sonradan KGB‘nin yaptığıanlaşılan, 19 Ocak akşam saatlerinde Azerbaycan Televizyonu‘nun yayın kulesinin havaya uçurulup televizyon yayınının kesilmesiyle Azerbaycan halkına duyurulamadı. Yine aynı gün kimliği belirsiz araçlar halkı gösterilere çağırdı. Bakü‘nün etrafı içinde özel birliklerin de bulunduğu 35.000 kişilik ağır silahlı Kızıl Ordu tarafından sarılırken, hiçbir şeyden haberi olmayan halk yürüyüşlere devam ediyordu. Orduya karşı ilk ateş az önce bahsedilen araçlar tarafından açıldı. Böylece gece yarısı tanklarla barikatları aşan Kızıl Ordu halkın üzerine ateş açmaya başladı. Sabaha kadar çocuk, kadın, yaşlıdemeden herkes bu saldırıya maruz kaldı. Resmi açıklamalara göre 133 kişi öldü, 611 kişi yaralandı, 841 kişi gözaltına alındı ve 5 kişi kayboldu.

16 Aralık 1999 tarihinde çıkartılan bir kararname uyarınca 20 Ocak Katliamı, her sene “Şehitler Günü” olarak anılmakta, resmi devlet düzeyinde yapılan törenlerle, katliam günü öldürülen insanların defnedildiği “Şehitler Hiyabanı” üst düzey devlet yetkilileri tarafından ziyaret edilmektedir.

TÜRKap ve Lady Radio olarak , Kara Ocak´ta şehit olmuş Azerbaycan vatandaşlarına Allah´tan rahmet , yakınlarına ise başsağlığı dileriz...